Moment van zagen

Het moment van het zagen van de voegen is van groot belang. Om scheurvorming in het beton te voorkomen moeten de voegen in een zo vroeg mogelijk stadium worden gezaagd. Bij te vroeg zagen treedt echter verzwakking en afbrokkeling van de voegranden op. Welke tijdsruimte precies beschikbaar is, hangt onder meer af van de betonspecie en de omstandigheden tijdens de verharding. In principe moeten alle voegen zijn aangebracht voordat de door de hydratatiewarmte opgewarmde verhardingslaag begint af te koelen en dus te krimpen.

Figuur 24 Zagen van een krimpvoeg

Ondanks de beschikbaarheid van moderne meetapparatuur is het bepalen van spanningen in verhardende betonspecie niet volledig betrouwbaar. Zaagbedrijven bepalen het tijdstip van zagen dan ook op basis van kennis, inzicht en ervaring. Met het zagen van de voegen kan pas worden begonnen wanneer een zaagsnede kan worden aangebracht zonder dat er materiaalverlies bij de voegranden optreedt en wanneer de zaagmachine geen sporen op het oppervlak achterlaat. Dit moment wordt in de praktijk bepaald door met een spijker op het verse beton te krassen. De hydratatiewarmte van het beton en de mate van materiaalverlies door het krassen van de spijker zijn medebepalend voor het aanvangstijdstip van het zagen. Ook de cementsoort, de water/cementfactor, eventuele hulpstoffen en additieven in de betonspecie, weersinvloeden, toeslagmateriaal en omgevingstemperatuur spelen een rol. Op dagen met een lage relatieve vochtigheid, grote temperatuurschommelingen, veel wind en een hoge hydratatiewarmte is de kans op voortijdig scheuren groter.

Te vroeg zagen kan, zoals gezegd, leiden tot afbrokkeling van de voegranden. Problemen bij te vroeg zagen doen zich met name voor bij kruisende zaagsneden, waar een grotere kans bestaat op materiaalverlies.

Het raadplegen van de weersvoorspelling geeft de mogelijkheid om tijdig krimpbeperkende maatregelen te treffen. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat het beton met een isolatiedeken wordt afgedekt wanneer er een koude nacht volgt of dat jute wordt aangebracht wanneer er buien worden verwacht. Bij een hoge luchtvochtigheid heeft afdekken met een folie de voorkeur. De uitvoerenden zullen steeds zeer alert moeten zijn op plotseling wisselende verhardingsomstandigheden, omdat deze de scheurkans van het beton door een toename van de krimp verhogen.

Zeer globaal kan worden gesteld dat de voegen van de ochtendproductie ’s avonds en die van de middagproductie de volgende ochtend moeten worden gezaagd. Binnen een dagproductie kunnen echter aanzienlijke verschillen in verhardingstijd optreden. Dit wordt onder meer veroorzaakt door in de loop van de dag optredende temperatuurverschillen en variaties van de relatieve luchtvochtigheidsgraad. Beton dat in de koele ochtenduren is aangebracht en daarna wordt blootgesteld aan een felle middagzon bij een lage luchtvochtigheid, zal sneller verharden - en dus eerder moeten worden ingezaagd - dan beton dat in de avond wordt verwerkt en waarbij de temperatuur in de nacht verder weinig daalt.

Tot voor kort was het gebruikelijk in de vroege ochtenduren te beginnen met het zagen van voegen in het beton dat de vorige middag was aangebracht. Tegen het middaguur was dit werk gereed. Soms bleek echter dat men te laat met zagen was begonnen: het beton ‘scheurde voor de zaagmachine uit’. De conclusie kan luiden dat men eerder met zagen had moeten beginnen, maar men had ook het verhardende beton met isolatiedekens kunnen afdekken en dan beter zagen wanneer, na het oplopen van de temperatuur (trek wordt druk), de trekspanning weer uit het beton verdwenen is. Door beheersing van de krimp kan het zaagtijdstip beter in de hand worden gehouden. Overigens is er bij te laat zagen van dilatatievoegen een gerede kans dat het zaagblad, door inwendige spanningen in het beton, gaat klemmen en uiteindelijk vastloopt.

Het bepalen van het moment van zagen geldt als kritische activiteit. Het zaagbedrijf werkt veelal in onderaanneming. De verhardingscondities, en met name de factoren die van invloed zijn op de krimp, moeten goed in de gaten worden gehouden. Dit vereist een goede communicatie tussen de betonaannemer en het zaagbedrijf. Hierbij geldt dat het zaagbedrijf, ondanks eventuele wachturen, vroegtijdig moet worden ingeschakeld; dat wil zeggen voor de stort. Dit geeft het zaagbedrijf de mogelijkheid om te anticiperen op de te verwachten weersomstandigheden. De (gezamenlijke) zorg voor het zagen komt tot uitdrukking in het kwaliteits- en keuringsplan van een ter zake kundig zaagbedrijf. Daarnaast gelden als risicobeperkende maatregelen:

• het inzetten van voldoende zaagcapaciteit. Bij grotere werken wordt vaak een zaagmachine achter de hand gehouden. Bij kleinere werken volstaat een extra motorzaag met diamantschijf en kan een zaagploeg met zaagmachine op afroep worden besteld.
• het aanbrengen van zekerheidsvoegen. Wanneer de situatie dat door plotseling wisselende omstandigheden noodzakelijk maakt, moeten zekerheidsvoegen worden aangebracht. Hierbij wordt eerst elke derde dwarsvoeg gezaagd, waarna de tussenliggende voegen worden gezaagd