Verkeersfunctie en openbare verlichting
Verkeersfunctie van wegen
Stromen is het zich doelgericht verplaatsen (als voetganger) of voertuigen doen voortbewegen (als bestuurder), in een min of meer constante richting en met een min of meer constante (relatief hoge) snelheid.
Uitwisselen is het zich doelgericht verplaatsen (als voetganger) of voertuigen doen voortbewegen (als bestuurder) met wisselende snelheid en/of richting. Hieronder valt ook het verzamelen, verdelen en kruisen van verkeer, alsmede het vertrekken, keren, draaien, stoppen en stallen van voertuigen.
Volgens de richtlijn voor openbare verlichting NPR 13201 worden wegen met een verkeersfunctie berekend in luminantie met gereflecteerd licht van het wegdek bij ontwerpsnelheden groter dan 30 km/h.
Voor de verkeersfunctie is er een directe invloed van wegdekreflectie op de kwaliteitscriteria en verlichtingskwaliteit voor openbare verlichting.
Verkeersfunctie en openbare verlichting
Door het toepassen van heldere wegdekken zijn er besparingen mogelijk op elektrisch verbruik en CO2-reductie van circa 25% ten opzichte van een traditionele donkere verharding met een Q0 van 0,07. De Q0 moet dan minimaal 0,09 bedragen bij een spiegelfactor S1 tussen 0,3 en 0,9 in representatieve toestand. Deze waarden zijn haalbaar in de praktijk.
Besparingspotentieel openbare verlichting verkeersfunctie
Voor een aantal standaard configuraties van wegen met een verkeersfunctie voor gemeenten zijn de potentiële energiebesparingen berekend voor een helder wegdek ten opzichte van een donker wegdek (figuur 22). In de voorbeelden is gerekend met Led verlichtingsarmaturen met een lichtopbrengsten van circa 160 lumen /Led bij 350 mA stuurstroom (cc - constant current) voor neutraal wit met een kleurtemperatuur van circa 4.000 kelvin. De efficiency bedraagt hierbij circa 130 – 135 lumen/watt inclusief driververliezen (Led status 2016).
Figuur 22: Voorbeeldberekening van de besparing van elektrisch verbruik voor een aantal veelvoorkomende mastconfiguraties voor een asfaltverharding.
Bij het toepassen van een helder wegdek in vergelijking met een traditioneel donker wegdek moet rekening gehouden worden met de volgende zaken:
- De kostenbesparing wordt voornamelijk bereikt door verminderd elektrisch verbruik als gevolg van het kunnen toepassen van lagere systeemvermogens per armatuur. De kostenbesparing wordt niet bereikt door grotere mastafstanden. De mastafstanden voor een donker en helder wegdek zullen nagenoeg gelijk zijn bij een voldoende hoge S1 spiegelfactor.
- Voor asfaltverhardingen moet rekening gehouden met het feit dat de bitumenhuid verwijderd moet worden door verkeer en weer of door een nabehandeling.
- Er moet een Q0 van maximaal 0,18 aangehouden worden om overmatige verblinding van zonlicht te voorkomen. De spiegelfactor en aanverwante textuur spelen hierbij een belangrijke rol om hinderlijke spiegel- en glanseffecten te voorkomen.
- Nabijgelegen voet- en fietspaden die door de dezelfde openbare verlichting als de rijbaan verlicht worden, worden bij voorkeur ook als helder wegdek uitgevoerd.
Weg in gemeente Haren waar zowel rijbaan als aangrenzend voetpad in een helder wegdek zijn uitgevoerd.
- Bij toepassing van een helder wegdek kan de dagzichtbaarheid van de horizontale wegmarkering afnemen. Belangrijk is om een markering te nemen met een hoge witheid (Yxy) en een hoge dekkingsgraad voor een voldoende helderheidscontrast met het heldere wegdek. De nachtzichtbaarheid zal bij toepassing van heldere wegdekken geen probleem opleveren vanwege retroreflectie. De zichtbaarheid van de wegmarkeringen ten opzichte van wegdekken wordt verder behandeld in ‘Zichtbaarheid wegmarkeringen’.
- Voor voetgangersoversteekplaatsen met zebrapaden en wegmarkering moet rekening gehouden worden met voldoende contrast bij toepassing van heldere wegdekken.
- Bij fietsstroken alleen de rijbaan uitvoeren met asfalt met witte steenslag en niet de rode fietsstroken. Of omgekeerd voor voldoende contrast de rijbaan uitvoeren in donker getint asfalt en de fietsstrook rood uitvoeren met een witte steenslag. De fietsstrook wordt hierbij te flets en er is te weinig contrast voor voldoende dag- en nachtzichtbaarheid. De rijbaan met helder asfalt uitvoeren in combinatie met standaard rood asfalt, geeft wel een verhoogde dag- en nachtzichtbaarheid.
Voorbeeld rijbaan met fietssuggestiestroken. Links: gehele rijbaan helder asfalt – Rechts: alleen de rijbaan uitgevoerd met helder asfalt.
Daglicht- heldere wegdekken met Qo > 0,09
Gemeente Rijssen-Holten: Nijverheidsstraat asfalt met witte steenslagfractie.
Gemeente Barendrecht: Ziedeweidsedijk – zwarte bitumen met witte steenslagfractie.
Gemeente Haarlemmermeer: Taurusavenue – zwarte bitumen met witte steenslagfractie.
Daglicht - donker wegdek met een Qo= ca. 0,05
Weg met verschillende helderheden met openbare verlichting
ITC-proefvak op A35 (september 2011) met openbare verlichting.