Afweging verbredingsvarianten met het AMW

Bij het gebruik van het AMW moeten gaandeweg de afweging verschillende keuzes worden gemaakt, die het resultaat beïnvloeden. Het voordeel van het model is dat de keuzes op structurele, transparante en naspeurbare wijze worden vastgelegd, en dat inzicht wordt verkregen in de objectiviteit van de conclusies. Wanneer een afweging voor een specifiek project wordt gemaakt, zullen projectspecifieke factoren in de afweging worden betrokken. Deze komen met name tot uitdrukking in de multicriteria-analyse, waarbij deze onder de noemer ‘overige aspecten’ worden gewogen. In dit voorbeeld is de standaardinstelling van het AMW gehanteerd, waarbij de weegset ‘milieu’, ‘kosten’ en ‘overig’ even zwaar worden gewogen (respectievelijk 33%, 33% en 33%).

Milieukosten
Voor de milieubeoordeling wordt gebruik gemaakt van milieukosten, op basis van levenscyclusanalysegegevens (LCA) per materiaal. De berekende emissies worden vermenigvuldigd met milieukosten. Deze kosten worden berekend door te kijken naar de financiële kostendienodigwarengeweestomeen bepaalde emissie te voorkomen of ongedaan te maken. Milieukosten zijn kosten die niet betaald hoeven te worden, maar waarmee wel rekening kan worden gehouden bij de afweging. De milieukosten worden automatisch berekend. In dit voorbeeld wordt duidelijk dat een verbreding in doorgaand gewapend beton milieukundige voordelen biedt. Op alle aspecten worden voordelen gehaald, maar vooral de lagere emissies zorgen voor lagere milieukosten en spreken voor een verbreding in doorgaand gewapend beton (zie figuur 11).

Figuur 11. Milieubeoordeling verbreding autosnelweg in asfaltbeton en doorgaand gewapend cementbeton

Netto contante waarde
De aanleg-, reconstructie-, onderhoud- en sloopkosten worden automatisch per materiaal in het AMW berekend. De gebruiker kan eventueel een restwaarde invoeren, maar in de onderzochte periode van 120 jaar is het onderhoud cyclisch. Voor de kostengegevens is de database van het AMW gebruikt. De kosten zijn geactualiseerd naar prijspeil 2010 en zijn als netto contante waarde aangegeven (zie figuur 12).

Figuur 12. Kosten verbreding autosnelweg in asfaltbeton en doorgaand gewapend cementbeton

Uit het kostenoverzicht wordt duidelijk dat de aanlegkosten van de verbreding in doorgaand gewapend beton hoger zijn dan de verbreding in asfalt. De onderhoudskosten zijn door het zoab-onderhoudsregime min of meer vergelijkbaar. Doordat de sloop- en reconstructiekosten bij de doorgaand gewapend betonvariant lager zijn, verschilt de netto contante waarde over de onderzochte periode niet veel (-3,5%).

Weegdriehoek
Een weegdriehoek is een hulpmiddel bij de beoordeling van verschillende aspecten. De weegdriehoek geeft in feite een gevoeligheidsanalyse van de gebruikte weging op het eindresultaat.
De driehoek geeft alle mogelijke weegsets waarmee LCA, kosten en overige aspecten gewogen kunnen worden. De weegset is berekend, en in kleur en cijfers is weergegeven welke van de beide constructies als laagste (en daarmee als beste) scoort. De rode cijfers geven aan welke weegset (afgerond op vijftallen) is gebruikt.

Uit de multicriteria-analyse wordt inzichtelijk dat een verbreding in doorgaand gewapend beton de laagste, dat wil zeggen de meest gunstige, gewogen score heeft. Bovendien is een verbreding in doorgaand gewapend beton niet gevoelig voor de standaardweegset: doorgaand gewapend beton is daarom een goede keuze (zie figuur 13).

Figuur 13. Weegdriehoek multicriteria-analyse voor gevoeligheid weegfactoren verbreding autosnelweg in asfaltbeton en doorgaand gewapend beton

In beginsel wordt de ontwerpvariant die het beste scoort bij deze weegset op het kruispunt van de lijnen vanaf de rode scores gevonden. Vanaf links wordt horizontaal naar rechts gegaan, vanaf rechts schuin naar linksonder (parallel aan de linkerzijlijn) en vanaf de onderzijde schuin naar linksboven (parallel aan de rechterzijlijn). In dit geval is de hele driehoek met één kleur gevuld, zodat het niet uitmaakt welke weegset wordt gebruikt. Bij alle mogelijke weegsets heeft deze constructie de laagste gewogen score en is daarmee het beste. Indien er echter meerdere kleuren in de driehoek zichtbaar zijn, zijn er afhankelijk van de weegset meerdere beste ontwerpen. Wanneer de gebruikte weegset zich in het midden van een gekleurd vlak bevindt, doet de gekozen weegset er niet veel toe. Een iets andere weegset zal namelijk niet tot een ander beste ontwerp leiden. Indien de gekozen weegset echter dichtbij het grensvlak met een andere kleur of waarde ligt, hebben de verschillende ontwerpen een vergelijkbare score.