Rotonde luchtfoto

Duurzaam inkopen

  • 18 november 2021

Duurzaam inkopen gaat uit van een goede balans tussen mens, omgeving en economie (people, planet, profit). Dit betekent dat organisaties die duurzaam inkopen rekening houden met het milieu en met sociale aspecten. Met sociale aspecten wordt bijvoorbeeld gedoeld op arbeidsomstandigheden. Bij milieuaspecten gaat het om het effect van het product op het milieu, bijvoorbeeld door energie- of materiaalgebruik. De rijksoverheid wil samen met de lagere overheden de markt voor duurzame producten stimuleren door het goede voorbeeld te geven en zelf duurzame producten te kopen.

In opdracht van het ministerie van VROM heeft Agentschap NL (voorheen SenterNovem) duurzaamheidscriteria ontwikkeld [19]. VROM heeft met de gezamenlijke overheden deze duurzaamheidscriteria vastgesteld, waarbij ook het bedrijfsleven in een voortraject is geraadpleegd. De duurzaamheidscriteria bestaan uit verschillende milieu- en sociale aspecten voor 52 productgroepen (na herzieningen wordt dit aantal teruggebracht tot 45 productgroepen). Deze criteria bestaan uit duurzaamheidseisen en -wensen (ook wel gunningscriteria genoemd). Met de Tweede Kamer is afgesproken om duurzaam inkopen vooral te richten op die productgroepen waar op korte termijn een behoorlijke duurzaamheidswinst geboekt kan worden.

De productgroep ‘Wegen’ omvat wegen, waarbij het gaat om alle wegtypen van het ‘Keuzemodel wegconstructies’ van CROW (wegtypen 1 t/m 7, met tussen haakjes de gebruiksfuncties):

  • wegtype 1: hoofdwegennet (auto(snel)weg, stadsautoweg);
  • wegtype 2: zwaarbelaste weg (stadsautoweg, provinciale weg);
  • wegtype 3: gemiddeldbelaste weg (waterschapsweg (druk), stadsontsluitingsweg);
  • wegtype 4: lichtbelaste weg (waterschapsweg (rustig), buurtontsluitingsweg, parallelweg, landbouwweg);
  • wegtype 5: weg in woongebied (woonerf, parkeerterrein, wijkstraat);
  • wegtype 6: weg in verblijfsgebied (winkelerf, plein);
  • wegtype 7: fietspaden en voetpaden.
Voor het uitwerken van duurzaamheid, zijn voor de grond-, weg- en waterbouw (gww) relevante algemene, sociale, economische en milieuaspecten benoemd. Waar mogelijk en relevant, zijn voor de productgroep ‘Wegen’ criteria en/of aandachtspunten opgesteld. De duurzaamheidaspecten worden steeds vaker in Design & Construct-contracten als criteria voor het krijgen van een ‘Economisch Meest Voordelige Inschrijving’ (EMVI) gebruikt. Een overzicht hiervan is te vinden in tabel 4 (voor het meest actuele overzicht zie www.agentschapnl.nl/duurzaaminkopen [19]).
Tabel 4. Overzicht duurzaamheidsaspecten voor het duurzaam aanbesteden van wegen*
* Standopname: 1 december 2009
Duurzaamheidsaspecten gwwWegen Opgestelde criteria zijn vet gedrukt.
AP= Aandachtspunt
Algemeen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Planet (milieuaspecten)
Milieuzorg
Duurzaam materiaalgebruik
  • Verwerken/afvoeren van vrijkomende stoffen, zoals steenachtige en teerhoudende afvalstoffen
  • Duurzaam materiaalgebruik (bijvoorbeeld met een prestatiegericht instrument; gunningscriterium)
  • Beheer en onderhoudsplan (contractbepaling)
    Materiaalkeuze afstemmen op beoogde levensduur (AP)
  • Beperken vrijkomen afvalstoffen (AP)
    Cradle-to-cradle
  • Streef naar hergebruik van vrijkomende materialen (AP)
  • Pas secundaire of herbruikbare materialen toe bij grondwerken (AP)
Energieverbruik
  • Benut weginfrastructuur als energiebron (gunnings­ criterium)
  • Inzet van hernieuwbare bronnen (gunningscriterium)
  • Streef naar energiebesparing en beperken transport (AP)
Leefomgeving, natuur en landschap
  • Hinderarm uitvoeren/bouwen (AP)
  • Beperken overlast naar omgeving bij uitvoering (AP)
  • Inzetten schone vervoersmiddelen (bijvoorbeeld mobiele werktuigen en zware motorvoertuigen)
  • Voorkom barrièrewerking voor fauna (AP)
  • Beperk aantasting van landschaps-, natuur- en cultuurhistorische waarden (AP)
  • Stem tracé en grondwerk af op de omgeving (AP)
Bodem en water
  • Vermijden/beperken verstoring grondwaterstand en -verloop (AP)
  • Vermijden/beperken grondwaterverontreiniging (AP)
People (sociale aspecten)
Internationale arbeidsnormen
Eerlijke handel
Mensenrechten
Arbeidsinspectie
Veiligheid tijdens uitvoering
Hier worden integraal criteria voor ontwikkeld
Profit (economische aspecten)
KostenminimalisatieTotal Costs of Ownership (AP)